باران که آغاز می شود اگر به آرامش ببارد کسی احساس خطر نمی کند اما بارش سیل آسا همه را دچار واهمه می کند که بازهم سیلابی جاری خواهد شد و همه اینها به سومدیریت و دست بردن انسان در دامن برمی گردد که باعث شده است مدت زمان این سیلابها از ۱۰ تا ۱۵ سال به ۲ تا سه سال تقلیل یابد.
طبق جمع بندی گزارش های مدیران عضو ستاد مدیریت بحران مازندران سیلاب اخیر به بخش های زیربنایی و زیر ساختی ،کشاورزی ، واحد های مسکونی و معیشتی استان ۶هزار میلیارد ریال خسارت وارد کرده است.

*گنجایش نداشتن رودخانه ها عامل ایجاد آبگرفتگی های اخیر

حامد عبداللهی مدیر مهندسی رودخانه ها و سواحل شرکت آب منطقه ای مازندران چندی پیش در گفت وگو با خبرگزاری ایرنا، یکی از دلایل آبگرفتگی اخیر را بارندگی شدید و کم  سابقه در بالادست و سرعت گرفتن جریان آب رودخانه به خاطر لایروبی به سمت پایین دست و گنجایش نداشتن رودخانه در این مناطق دانست و بر ضرورت باز ساماندهی و بازمهندسی رودخانه های استان تاکید کرد.

وی گفته بود : بارش باران در بازه زمانی کمتر از ۲۴ ساعت بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلی متر برای مازندران نوعی تغییر اقلیم محسوب می شود و باید برای این حجم از بارندگی آمادگی داشت و به همین خاطر ساماندهی و مهندسی رودخانه ها باید بر اساس این اقلیم مورد توجه قرار گیرد.

*تغییر رژیم رودخانه ها یکی از ذلایل ایجاد سیلاب

قربانعلی خدایی کارشناس ارشد آبخیزداری نیز در گفت وگوبا ایسنا، با بیان اینکه سیل پدیده ای است که بر اثر بارش زیاد، ذوب شدن برف و یا ذوب یخچال ها به وجود می آید، اظهار کرد: رودخانه های سه هزار و سردابرود در حوزه غرب مازندران از رژیم یخچالی برخوردار هستند  وبه واسطه ذوب شدن یخچال در تابستان و دیگر رودخانه ها بر اثر بارش باران زیاد سیلابی می شوند.

وی با ابراز نگرانی از اینکه تا ۵۰ سال پیش بارش باران بیشتر و میزان سیلاب کمتر بود اما طی چند سال اخیر با اینکه بارش ها کمتر شده است سیلاب ها بیشتر روی می دهد، افزود: در گذشته بازگشت سیلاب هر ۱۰ تا ۱۵ سال بود اما امروزه کمتر شده است و هر ۲ تا سه سال شاهد سیلابی شدن رودخانه ها هستیم و این موضوع نشان دهنده تغییر رژیم رودخانه ها است.

وی همه اینها راهشدار طبیعت اعلام کرد و گفت: میزان بارندگی اخیر که موجب بروز سیل شد در جایی همانند رامسر در دشت کمتر از ارتفاع بود در حالیکه باید برعکش باشد یعنی میزان بارندگی در دشت باید از ارتفاع بیشتر باشد و همه اینها باید یک تلنگر برای ما باشد.

این کارشناس ارشد حوزه آبخیزداری، دخالتهای زیاد در طبیعت را توسط انسانها ازعلل این تغییرات دانست و افزود: تنها کاری که از دست ما برمی آید مدیریت سیلاب است اما مشکل اساسی و اصلی در بالادست نیست بلکه در همین پایین دست است که موجب بروز سیلاب می شود.

خدایی با بیان اینکه پوشش گیاهی تا حدی می تواند باران را جذب کند و مابقی به صورت روان آب جاری می شود، خاطر نشان کرد: اجرای طرح های آبخیزداری تاحدی جلوی سیلابی شدن را در شهر و روستا می گیرد اما درمان اصلی نیست و باید مورد بررسی دقیق صورت گیرد و چاره اندیشی شود.

وی ایجاد مانع بر سرراه عبور آب را علت اصلی بروز سیلاب عنوان کرد و ادامه داد: بروز سیل در جنگل اتفاق نمی دهد  بلکه همه این سیلابها  در دشت و اراضی جلگه ای خصوصا در مناطق مسکونی اتفاق می افتد که با بالا آمدن سطح آب ، آبگرفتگی می شود.

*عدم زهکشی در مناطق شهری و روستایی علت اصلی جاری شدن سیلاب

این کارشناس ارشد آبخیزداری تاکید کرد: اراضی کشاورزی و مسکونی به علت عدم زهکشی در مناطق شهری و روستایی پرآب می شوند و با کوچکترین بارندگی آبهای زیرزمینی بالا می آید و در نتیجه سیلاب جاری می شود.

خدایی با تاکید براینکه رودخانه متولی مشخصی ندارند و اینها از عمده ترین مشکلات است، افزود:  متولی رودخانه در بالادست با منابع طبیعی است، بعد از آن با امور آب و در داخل شهر با شهرداری است و ثابت نبودن تولی گری باعث می شود نگاهها به رودخانه ها و آبراه ها متفاوت باشد و تصمیم یک پارچه ای گرفته نشود.

*عدم رعایت حریم های سیلابی در شمال کشور

وی عدم رعایت حریم های سیلابی در شمال کشور را از دیگر عوامل بروز سیلاب برشمرد و عنوان کرد: در شهر و روستا حریم اصلی رودخانه و آبراه رعایت نمی شود و در کنار مسیر آب دیوار احداث  می شود و بعد از ان نیز اقدام به کشاورزی می کنند .

کارشناس حوزه آبخیزداری یادآور شد: از آنجائیکه رودخانه های منطقه جوان هستند هر دفعه تغییر مسیر می دهند و تجاوز به حریم این رودخانه درتشدید تغییر مسیر رودخانه تاثیرگذار است و درنتیجه با افزایش فشار آب، تخریب ایجاد می شود.

خدایی با بیان اینکه احداث دیواره های سیلابی یکی از راه های مدیریت سیلاب است، اظهار کرد: اما متاسفانه بسیاری از افراد در شهر و روستا در کنار رودخانه سند مالکیت  دارند و بنابراین برای احداث دیوار مشکل ایجاد می شود  و این می تواند یک مشکل اجتماعی باشد.

وی با تاکید بر لزوم رعایت حرائم در بستر رودخانه و اطراف آن، بیان کرد: امورآب و شهرداری ها در برخورد با اینگونه افراد  که سند مالکیت دارند و نیز برای  آزاد سازی حریم رودخانه مشکل دارد.

*غیر استاندارد بودن ۹۰ درصد پل های احداثی در شهر و روستا

کارشناس آبخیزداری  غیر استاندارد بودن ۹۰ درصد پلهای احداثی در شهر و روستا را از دیگر مشکلات دانست و ادامه داد: در ساخت اغلب این پلها اصول اولیه رعایت نشده است و برای کاهش هزینه ها دهانه پل کم و ارتفاع نیز پائین است و این موضوع باعث می شود در زمانی که بارندگی زیاد است، آب مسیر اصلی را دور بزند و بخشی از پل تخریب شود و یا اینکه باعث می شود جلوی آورده های آب گرفته شود.

خدایی شبکه شدن رودخانه ها در حوزه شهری را از دیگر از مشکلات بر سرراه طغیان رودخانه ها در زمان بروز سیل دانست و عنوان کرد: رودخانه خود یک شاهرگ است اما این شاهرگ در حوزه شهری توسط شهرداری ها شبکه می شود و به جای عریض تر کردن کانالها ، تنگ تر می شود در نتیجه حجم آب بارگذاری شده توان عبور ندارد و ارتفاع آب بالا می آید و موجب آبگرفتگی معابر می شود.

وی با اشاره به مشکل دار بودن شبکه زهکشی شهر و روستا خاطر نشان کرد: کانالهای آب در اراضی کشاورزی در گذشته نقش زهکش داشتند اما با تغییر کاربری های صورت گرفته این کانالها  و شبکه زهکشی از بین رفتند و راه خروج آب نیز بسته شد.

این کارشناس حوزه آبخیزداری  با ابراز تاسف از اینکه نگاه اغلب مدیران و مردم به رودخانه نگاه تامین مصالح و معدنی است، تصریح کرد: برداشت مجاز و یا غیر مجاز از بستر رودخانه موجب ایجاد شیب طولی در رودخانه می شود و در زمان فشار آب و بروز سیلاب عمق کف بستر رودخانه زیاد شده در نتیجه دیواره های کناره زیرشویی و واژگون می شود.

خدایی ابراز کرد: با خارج شدن مصالح و عمیق شدن کناره ها ، زیرابنیه و پل ها در پایین دست خالی و ریزش می کند و همین امر موجب بروز خسارت شود.

وی یادآور شد: تا نگاه ما به طبیعت اینگونه باشد سال به سال سیلاب بیشتر خواهد بود و ممکن است در سالهای بعد با کمترین بارش سیلاب سرازیر شود.

به گزارش ایسنا، بنابر نظر کارشناسان ، آنچه دربارندگی اخیر موجب بروز سیلاب شد تجاوز بی حد و اندازه به حریم رودخانه ها، عدم مدیریت درست و برداشت بی رویه از بستر رودخانه ها بوده است و تا این موضوعات رعایت نشود قصه پرغصه سیلاب تکرار خواهد شد.

منبع: ایسنا